Dagvoorzitter Friso de Zeeuw, omgevingsexpert en voorzitter adviescommissie STOER (Schrappen van Tegenstrijdige en Overbodige Regelgeving) bij Ministerie van VRO en emeritus hoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft, geeft een overzicht van de studiedag en belicht enkele actualiteiten rond de praktijkwerking van de Omgevingswet.

Het omgevingsplan is een belangrijk instrument van de Omgevingswet. U leert de belangrijkste kenmerken en de procedure van het omgevingsplan. Hoe kan een gemeente omgaan met vergunningplichten, meldingen en het vergunningsvrij maken van activiteiten? Wat zijn de voor- en nadelen voor de betrokken partijen bij de verschillende soorten normen die in de planregels kunnen worden opgenomen? Jur van der Velde, adviseur omgevingsrecht en auteur ‘Werken met de omgevingswet’, gaat in op de keuzes waarvoor de gemeenten staan bij het opnemen van omgevingsplanactiviteiten (OPA), regels en vergunningplichten in het omgevingsplan. Hij loopt met u op praktische wijze de verschillende regelmogelijkheden langs en geeft aan wat dat voor gemeenten en initiatiefnemers betekent.

Welke omgevingsvergunningen zijn er in de Omgevingswet? Wat is er veranderd aan procedures, termijnen en rechtsbescherming? Waar moet u op letten bij het overgangsrecht van vergunningen? Marinda de Smidt, advocaat en partner bij Straatman Koster Advocaten en adviescommissie STOER (Schrappen van Tegenstrijdige en Overbodige Regelgeving) bij Ministerie van VRO, praat u aan de hand van voorbeelden volledig bij. U krijgt alle handvatten om uw projecten en processen strategisch in te richten en optimaal gebruik te maken van alle mogelijkheden van de Omgevingswet.

U krijgt een actueel overzicht van de nieuwe kostenverhaalsregeling in de Omgevingswet: juridisch en financieel. Wat is er nieuw en welke zaken blijven onveranderd? Kostenverhaal en financiële bijdragen zijn uit elkaar getrokken en aparte afdelingen geworden. Wat betekent dit? En hoe worden de kostenverhaalregels toegepast in de praktijk? Daarnaast worden ook de verschillen met de Grondexploitatiewet behandeld. Frits Dinkla, projectleider en adviseur financiën Rho Adviseurs én bedenker van het kostenverhaal, geeft u praktijkvoorbeelden en een financieel overzicht van de meest relevante ins en outs, zoals inbrengwaarde!

Per 1 januari 2026 eindigen de Tijdelijke Alternatieve Maatregelen (TAM) en wordt enkel de officiële publicatiestandaard gebruikt bij het DSO. In het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) wordt het Omgevingsplan digitaal ontsloten, zodat iedereen per locatie de geldende regels kan raadplegen. Maar hoe komt een omgevingsplan tot stand, hoe gebruikt u de nieuwe STOP-TPOD-standaard en hoe verloopt de publicatie binnen de digitale DSO-keten? Wat kunt u met het loket, hoe doet u aanvragen en hoe zorgt u dat plannen ondanks foutjes en knelpunten toch tijdig en soepel worden ingevoerd? Wat zijn de veel toegepaste (tussen)oplossingen, zoals ‘ponsen’? En welke ontwikkelingen worden nog verwacht? DSO-expert Adrie van Bohemen, partner Quarant geeft antwoord op al uw vragen!

Op dit moment worden maar liefst 500 BOPA’s per maand geregistreerd, maar er is nog veel onduidelijkheid. Wanneer een initiatief strijdig is met het omgevingsplan, kan de initiatiefnemer kiezen voor de aanvraag van een wijziging van het omgevingsplan óf voor een vergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA). Jur van der Velde en Adrie van Bohemen gaan samen in gesprek over de BOPA en het wijzigingsbesluit. Wat is een BOPA en wanneer is het mogelijk? Wat is de procedure van een BOPA? Wat is de rol van de gemeenteraad bij een BOPA? Daarbij worden de verschillen met een wijziging van het omgevingsplan besproken.

Onder de Omgevingswet is het verplicht om bij het aanvragen van een omgevingsvergunning aan te geven of (en hoe) de samenleving betrokken is geweest bij de voorbereiding van die vergunning. Dit is geen participatieverplichting maar een aanvraagvereiste: de wet stuurt aan op participatie en co-creatie. Het college van B&W beoordeelt de aanvraag en vergunning, maar de gemeenteraad kan in bepaalde gevallen met een bindend advies ook de beslissing bepalen. Inmiddels is er al veel praktijkervaring opgedaan: hoe verloopt dit proces daadwerkelijk in de praktijk? En hoe worden participatie-uitkomsten meegewogen in de besluitvorming? Wat zijn de do’s en dont’s: waar lopen gemeenten tegenaan en hoe kunt u als initiatiefnemer er goed op inspelen? Sarah Ros, zelfstandig bestuursadviseur fysieke leefomgeving en Omgevingswet, deelt de belangrijkste lessons learned uit de praktijk.

De Omgevingswet is nu ruim 1.5 jaar in werking. De komende jaren richt het Kennislab Omgevingswet, een samenwerking tussen adviesbureaus op het gebied van de Omgevingswet, zich onder meer op de overgang naar omgevingsplannen, de energietransitie (elektriciteit, warmte) en de inzet van het MER-instrumentarium rond de kerninstrumenten van de Omgevingswet. Maurits Schilt adviseur Witteveen + Bos en voorzitter kernteam Kennislab Omgevingswet, gaat in op de vraag hoe het met de inwerkingtreding van de Omgevingswet gaat, welke stappen er al zijn gezet en over de nog te verwachten ontwikkelingen en uitdagingen rondom de Omgevingswet.

Het ontwerp-omgevingsplan van Rijnpark fase 1 in Arnhem is af. Er is een hoofdlijnenakkoord afgesloten met woningcorporaties, grondeigenaren en ontwikkelpartners over het fase 1 omgevingsprogramma. Maar hoe is de MER-studie daarin meegenomen? Welke participatiemogelijkheden worden er voor omwonenden en ondernemers geboden? Hoe worden ontwikkelpartners betrokken bij de invulling van de omgevingsprogramma’s? U hoort het in de praktijkcase van Rijnpark door Ronald Gubbens senior projectmanager gemeente Arnhem.

Hoe geeft gemeente Rotterdam als grote stad vorm aan de nieuwe werkwijze onder de Omgevingswet? U hoort de Rotterdam praktijkaanpak en ervaringen: van interne samenwerking en digitale systemen tot het omgaan met initiatiefnemers. Met concrete voorbeelden toont Patrick van Loon, teammanager Vergunningverlening & Uitvoeringscontrole bij Stadsontwikkeling Gemeente Rotterdam, hoe zij werken aan snellere doorlooptijden en betere dienstverlening in een complexe stedelijke context.