Dagvoorzitter Friso de Zeeuw, grondexpert en voorzitter adviescommissie STOER (Schrappen van Tegenstrijdige en Overbodige Regelgeving) bij Ministerie van VRO en emeritus hoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft, geeft toelichting op de centrale thema’s van de dag en schetst een actueel overzicht van de aandachtspunten, kansen en mogelijkheden voor uw grondbeleid. De focus ligt op wat er nú wél mogelijk is. Daarnaast wordt vooruitgeblikt op aankomende ontwikkelingen, zoals de definitieve STOER-adviezen over grond (verwacht vóór de zomer), en de plannen van het nieuwe kabinet voor een planbatenheffing en grondbelasting.

Job Sijbrandij, manager real estate advisory Deloitte Real Estate, vertelt aan de hand van verschillende onderzoeken hoe het er nu feitelijk voor staat met de aan- en verkopen van grond door gemeenten, in relatie tot financiële risico’s en de staat van de gemeentefinanciën. Alsmede in het kader van de financierbaarheid en betaalbaarheid van woningbouw, die op dit moment onder druk staan. Daarbij hoort u de verschuivingen en trends in het gemeentelijk grondbeleid. Tot slot gaat hij in op argumenten voor en tegen actief gemeentelijk grondbeleid en hoe u meer grip krijgt op projecten en portefeuilles met faciliterend en strategisch grondbeleid tot nieuwe vormen zoals maatschappelijk en regisserend grondbeleid.

In juli 2025 is er een kamerbrief inzet grondbeleid voor woningbouw gestuurd. Hierin staan voorstellen van het Rijk voor maatregelen voor een effectiever grondbeleid. Zo wordt een Rijkssturingskompas en een landelijke grondfaciliteit voorgesteld die gemeenten ondersteunt bij de aankoop van gronden voor woningbouw door een deel van de financiële risico’s af te dekken. Maarten van der Terp, partner bij Grondgidsen, pleit voor effectiever gebruik van de bestaande grondbeleidsinstrumenten. Hij geeft een interessante presentatie over de mogelijkheden binnen de huidige instrumentenkoffer en nieuwe aanvullende maatregelen. Wat kunt u nu al doen met het huidige instrumentarium en welke aanvullende maatregelen leiden tot versnelling? Hoe neemt u de regie in eigen hand met beperking van lange procedures. Hoe geeft u vorm aan uw Grondpolitiek?

Gemeenten krijgen een oproep tot actie om actief grondbeleid te gaan voeren. Maar hoe realistisch is dat zonder financiële slagkracht? En hoe kan het instrumentarium worden verbeterd voor meer regie? Hoe kunnen we de structurele problemen aanpakken om betaalbare gebiedsontwikkelingen haalbaar te maken? Geert-Jan Put, directeur economische ontwikkeling en grondzaken gemeente Almere en voorzitter van de Vereniging Van Grondbedrijven (VVG), geeft een toelichting op actuele vraagstukken omtrent grondbeleid.

U krijgt een actueel overzicht van de nieuwe kostenverhaalsregeling in de Omgevingswet: juridisch en financieel. Wat is er nieuw en welke zaken blijven onveranderd? Kostenverhaal en financiële bijdragen zijn uit elkaar getrokken en aparte afdelingen geworden. Wat betekent dit? Wat is er veranderd ten opzichte van de grondexploitatiewet? Welke sporen kunt u volgen: actief of faciliterend? Bestemmen via het omgevingsplan of via de BOPA? En een verplichte of een vrijwillige bijdrage? Frits Dinkla, projectleider en adviseur financiën Rho Adviseurs (en dé bedenker van het kostenverhaal), geeft u een financieel overzicht van de meest relevante ins en outs.

Joost Hoekstra, advocaat bij Straatman Koster advocaten, geeft u een actueel overzicht van het juridisch instrumentarium. Hoe werken voorkeursrecht en onteigening? Daarnaast gaat hij in op de do’s en don’ts van anterieure overeenkomsten: hoe bouwt u die op? Wat moet, wat mag en wat mag absoluut niet? Kunt u een gestandaardiseerde anterieure overeenkomst gebruiken zoals het model van Noord-Brabant of van Gelderland, of blijft het toch maatwerk? Ook komen begrippen als inbrengwaarde en macro-aftopping aan bod. Ten slotte geeft hij een interessante inkijk op de stand van zaken van de modernisering van het voorkeursrecht, mede aan de hand van de recente Dilemmanotitie van de Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

Grondbeleid heeft een flinke impact op projectontwikkelaars door de rol van de gemeente (actief of facilitair) en de bijbehorende instrumenten, zoals omgevingsplan en anterieure overeenkomsten. Een actiever grondbeleid geeft de gemeente meer regie, terwijl facilitair grondbeleid de financiële en projectmatige risico’s bij de projectontwikkelaar legt. Wat betekent de actieve betrokkenheid van de gemeente bij grondbeleid en gebiedsontwikkeling voor projectontwikkelaars? Wat is de impact van nieuwe wijzigingen op vastgoedprojecten? Is faciliterend grondbeleid een toekomstbestendige werkwijze voor gebiedsontwikkeling of zijn er alternatieven? Wouter Wurdemann, gebiedsontwikkelaar bij AM, gaat in op ontwikkelingen omtrent grondbeleid en welke impact dat heeft op de keuzes van ontwikkelende partijen.

Als onderdeel van de verstedelijkingsalliantie in Zuid-Holland werkt gemeente Dordrecht aan binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen zoals de Stadsas Dordt en de Stadswerven. Wat zijn de richtlijnen die de  Nota Grondbeleid van 2024 geeft voor het actieve grondbeleid en hoe vertaalt dat zich naar investeringen die Dordrecht doet? Albert Nap, teamleider grondzaken bij de gemeente Dordrecht, presenteert de praktische ins en outs van de Dordtse aanpak en gebiedsontwikkelingen en neemt u mee in de praktijkcasussen van de gemeente Dordrecht.

Gemeente Apeldoorn is koploper in grondbeleid, door veel te leren van de vorige crisis.  Wat is hun grondaanpak en wat zijn de ervaringen? Hoe gaat Apeldoorn om met de instrumenten rond de ruimtelijke puzzel van verdichting, een integrale aanpak (groen, water, mix wonen/werken, mobiliteit) en versnipperd eigendom? Hoe wordt ingespeeld om de vertragende nieuwbouwmarkt toch in gang te kunnen houden en ruimte voor bedrijvigheid? U krijgt een toelichting van Seppe Raaphorst, directeur stedelijke ontwikkeling en Tom Lankhorst, programmamanager Zuidrand en Spoorzone-west Gemeente Apeldoorn.