Dagvoorzitter Friso de Zeeuw, grondexpert en voorzitter adviescommissie STOER (Schrappen van Tegenstrijdige en Overbodige Regelgeving) bij Ministerie van VRO en emeritus hoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft opent deze studiedag met een primeur: de eerste STOER-adviezen gericht op grondbeleid. Vervolgens licht hij de thema’s van de dag toe en geeft een actueel overzicht van de relevante aspecten, aandachtspunten, kansen en mogelijkheden voor uw grondbeleid. We focussen op wat er op dit moment wél kan! En welke ontwikkelingen u kunt verwachten, zoals de door het nieuwe kabinet voorgenomen planbatenheffing en grondbelasting.

Job Sijbrandij, manager real estate advisory Deloitte Real Estate, vertelt aan de hand van verschillende onderzoeken hoe het er nu feitelijk voor staat met de aan- en verkopen van grond door gemeenten, in relatie tot financiële risico’s en de staat van de gemeentefinanciën. Alsmede in het kader van de financierbaarheid en betaalbaarheid van woningbouw, die op dit moment onder druk staan. Daarbij hoort u de verschuivingen en trends in het gemeentelijk grondbeleid. Tot slot gaat hij in op argumenten voor en tegen actief gemeentelijk grondbeleid en hoe u meer grip krijgt op projecten en portefeuilles met faciliterend en strategisch grondbeleid tot nieuwe vormen zoals maatschappelijk en regisserend grondbeleid.

Eind 2024 is de tweede voortgangsrapportage Modernisering Grondbeleid naar de tweede kamer gegaan. Helen Amerika, procesmanager Brink, geeft een actuele toelichting over het rijksbeleid rondom grond- en gebiedsontwikkelingen. Welke acties en maatregelen worden ingezet om woningbouwprojecten en gebiedsontwikkelingen te versnellen en financieel draaglijker te maken? En hoe zit het met het vergroten van de grondbeschikbaarheid van het Rijk? U krijgt tijdens deze presentatie een waardevolle update over de ontwikkelingen rondom het Rijksgrondbeleid.

Grondbeleid staat weer in het middelpunt van de belangstelling. En terecht. Met goede toepassing van grondbeleid kunnen gemeenten immers steviger hun rol pakken bij gebiedsontwikkelingen. En juist de rolneming van partijen bij gebiedsontwikkeling is momenteel een belangrijke opgave. Dat gaat vaak niet effectief maar er zijn ook recentelijk geslaagde praktijkvoorbeelden. Tijdens deze bijdrage gaat Aeisso Boelman, partner van Fakton, in op de strategie voor succesvolle rolneming bij gebiedsontwikkeling.

U krijgt een actueel overzicht van de nieuwe kostenverhaalsregeling in de Omgevingswet: juridisch en financieel. Wat is er nieuw en welke zaken blijven onveranderd? Kostenverhaal en financiële bijdragen zijn uit elkaar getrokken en aparte afdelingen geworden. Wat betekent dit? Wat is er veranderd ten opzichte van de grondexploitatiewet? Welke sporen kunt u volgen: actief of faciliterend? Bestemmen via het omgevingsplan of via de BOPA? En een verplichte of een vrijwillige bijdrage? Frits Dinkla, projectleider en adviseur financiën Rho Adviseurs (en dé bedenker van het kostenverhaal), geeft u een financieel overzicht van de meest relevante ins en outs.

Joost Hoekstra, advocaat bij Straatman Koster advocaten, geeft u een actueel overzicht van het juridisch instrumentarium (mede n.a.v. de kamerbrief modernisering grondbeleid en 2e voortgangsrapportage van dec. 2024). Hoe werkt voorkeursrecht en onteigening? Daarbij gaat hij in op de do’s en don’ts van anterieure overeenkomsten: hoe bouwt u die op? Wat moet, wat mag en wat mag absoluut niet? Denk aan inbrengwaarde, kostenverhaal en de voorgenomen planbatenheffing. Hoe kunt u omgaan met aanvullende eisen t.a.v. milieu? Waar liggen de juridische grenzen tussen macroaftopping en staatssteun?

Gemeenten bepalen de grondprijs voor sociale huurwoningen op verschillende manieren, ondanks dat de grondprijs maar weinig varieert. Bij aankoop van grond van marktpartijen wordt een hogere grondprijs betaald, terwijl nieuwbouw van sociale huurwoningen onrendabel is. Thijs Luijkx, oprichter van Watkostdebouwvaneenhuurwoning, geeft een boeiende toelichting op zijn uitgebrachte Aedes-rapport ‘De Grondprijs voor Sociale Huurwoningen’ van november 2024. Hij geeft inzicht in methoden voor waardebepaling van grondprijzen voor sociale huurwoningen en geeft handvatten om tot een redelijke grondprijs te komen.

Gemeente Apeldoorn is koploper in grondbeleid, door veel te leren van de vorige crisis. Wat is hun grondaanpak en wat zijn de ervaringen? Hoe gaat Apeldoorn om met de instrumenten rond de ruimtelijke puzzel van verdichting, een integrale aanpak (groen, water, mix wonen/werken, mobiliteit) en versnipperd eigendom? Hoe wordt ingespeeld om de vertragende nieuwbouwmarkt toch in gang te kunnen houden en ruimte voor bedrijvigheid? U krijgt een toelichting van Seppe Raaphorst, directeur stedelijke ontwikkeling gemeente Apeldoorn.

In 2024 heeft de gemeente Dijk en Waard hun nieuwe nota grondbeleid gepubliceerd, waarin wordt toegelicht met welk instrumentarium ze dynamisch grondbeleid voeren. Wethouder Fred Ruiten, financiën & economie gemeente Dijk en Waard, vertelt welke afweging de gemeente, per ruimtelijk initiatief, maakt tussen de mogelijke houdingen en rollen die zij kan aannemen. Welke type samenwerkingsverbanden hanteert Dijk en Waard? En hoe wordt het instrument van strategische grondverwerving toegepast? U bent verzekerd van een boeiende toelichting.