Dagvoorzitter Friso de Zeeuw, grondexpert en vml hoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft, licht de thema’s van de dag toe en geeft een actueel overzicht van de opvallende items uit de nieuwe Aanvullingswet Grondeigendom, die op 10 maart door de Eerste Kamer is goedgekeurd. Deze wijzigingen zijn van groot belang voor alle partijen die bezig zijn met grondexploitatie.Hij gaat in op de belangrijkste wijzigingen: voorkeursrecht, onteigening, kostenverhaal en het afdwingbaar maken van een financiële bijdrage bij gebiedsontwikkeling. Daarbij geeft hij een inleiding op de impact van de Woningbouwimpuls op grondbeleid.

Hielke Bos, adviseur gebiedsontwikkeling bij Deloitte Real Estate, vertelt aan de hand van de Monitor Gemeentelijke Grondposities (Deloitte) hoe het er nu feitelijk voor staat met de  aan- en verkopen van grond door gemeenten, in relatie tot financiële risico’s en de staat van de gemeentefinanciën. Ook het Handboek Grondbeleid, vorig jaar opgesteld door Deloitte Real Estate in opdracht van het Ministerie, komt aan bod. Daarbij hoort u de verschuivingen en trends in het gemeentelijk grondbeleid. Tot slot gaat hij in op argumenten voor actief gemeentelijk grondbeleid en hoe u meer grip krijgt op projecten en portefeuilles met faciliterend grondbeleid.

Met de nieuwe Aanvullingswet Grondeigendom Omgevingswet verandert er vanuit juridisch oogpunt veel. Joost Hoekstra, partner bij Straatman Koster Advocaten, neemt u mee in de wijzigingen ten opzichte van het huidige systeem van het grondbeleid. Daarbij richt hij zich met name op de fundamentele herziening van de onteigeningsprocedure en enkele belangrijke wijzigingen in de regeling van het voorkeursrecht (de huidige Wet voorkeursrecht gemeenten). Ook andere van belang zijnde ontwikkelingen in het grondbeleidsrecht (in relatie tot de Omgevingswet) passeren de revue.

Met de nieuwe Aanvullingswet is ook kavelruil in stedelijke gebieden mogelijk. Bij stedelijke kavelruil bepalen de eigenaren zelf hoe hun woon- en leefomgeving eruit komt te zien. Deze aanpak is nog niet vanzelfsprekend in de gebiedsontwikkeling, maar past helemaal in de geest van de Omgevingswet. Wat mag u in de praktijk nu echt van dit instrument verwachten? Vooruitlopend op de Omgevingswet heeft het ministerie van BZK samen met het Kadaster een stimuleringsprogramma uitgevoerd om projecten te ondersteunen bij stedelijke kavelruil. Lara Brand, consultant stedelijke gebiedsontwikkeling bij het Kadaster, deelt haar eerste praktijkervaring en tips voor succesvolle gebiedsontwikkelingen op basis van kavelruil.

Met de nieuwe Omgevingswet worden ook projecten zonder duidelijke invulling, werkzaamheden, fasering of maatregelen vrij gegeven. Daarom moet vanuit het wetsvoorstel het kostenverhaal flink worden herzien. Het nieuwe besluit maakt veel meer maatwerk mogelijk dan onder de huidige Wro. Frits Dinkla, projectleider gebiedsontwikkeling en -financiering bij Rho, neemt u mee in de grootste veranderingen. Ook deelt hij de eerste praktijkervaringen van gemeente Meppel met het bestemmingsplan en de samenwerking met de initiatiefnemers op basis van faciliterend grondbeleid dat vanuit de Crisis en Herstelwet al is aangepakt.

Wat is de impact van de belangrijkste wijzigingen op nieuwe vastgoedontwikkelingen? Zo wordt gesproken over het afdwingbaar maken van een financiële bijdrage bij gebiedsontwikkeling. Dat betekent dat initiatiefnemers moeten meebetalen aan ontwikkelingen die samenhangen met het initiatief en de verbetering van de leefomgeving in een ander gedeelte van een gemeente. Hoe speelt u als ontwikkelaar daarop in? Nicolette Zandvliet, senior jurist bij NEPROM, bespreekt met u de aandachtspunten. Ook gaat ze in op de impact van de Aanvullingswet Grondeigendom op de praktijk van projectontwikkelaars.

Het Alkmaars Kanaal in het centrumgebied van Alkmaar transformeert van een industrieel transportkanaal naar een stadsrivier die wonen, werken en recreatie verbindt. De gemeente beoogt een organische gebiedsontwikkeling op initiatief van marktpartijen en zelfbouwers, en pakt een actieve rol in het wegnemen van barrières. Omgaan met o.a. versnipperd grondeigendom is hierbij een grote uitdaging. Hoe kan hierbij het algemeen belang gediend worden? Hoe worden de kosten verdeeld? Barbara Bakker, senior planeconoom van de Gemeente Alkmaar, deelt haar ervaring met deze complexe gebiedstransformatie en geeft een toelichting op de aanpak van versnipperd grondeigendom.

Waardecreatie staat centraal in het Eindhovens grondbeleid. Daarin zijn maatschappelijke waarden leidend, zoals innovatie, duurzaamheid, werkgelegenheid en inclusiviteit, zonder dat het belang van een gezonde businesscase uit het oog verloren wordt. Deze waarden worden expliciet meegewogen in de integrale besluitvorming over gebiedsontwikkelingen. Ook heeft Eindhoven de nadrukkelijke beweging gemaakt van actief naar situationeel grondbeleid. José van der Plas, programmaleider Grond bij Gemeente Eindhoven, toont de praktijkwerking van hun grondbeleid aan de hand van het integrale programma internationale Knoop XL. Voor deze plek te midden van station, binnenstad en universiteit zijn tal van ambities opgenomen ten aanzien van verstedelijking, duurzaamheid, energie en mobiliteit. Samen met de markt wordt dit gebied ontwikkeld tot een goede mix van wonen, werken en verblijven.