Vanuit haar expertise begeleidt Mieke Paelinck, departementshoofd Omgeving bij HOGENT, deze studiedag. Zij geeft een korte inleiding over de bouwshift, de verhoging van het ruimtelijk rendement alsook de vooruitzichten voor de toekomst.

Peter Lacoere, lid van de Taskforce Bouwshift van minister Demir, geeft een stand van zaken over het lopende HOGENT onderzoek over de bouwshift. De onderzoeksgroep DRUM van de HOGENT simuleert de omvang van de problematiek en heeft met haar recente publicatie meer differentiatie en nuance in het debat gebracht.

Pieter-Jan Defoort, partner LDR Advocaten, bespreekt op welke manier de strategische doelstellingen van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) reeds zijn doorvertaald in de vigerende Vlaamse regelgeving en op welke manier die regels door de rechtspraak worden toegepast. Hierbij worden o.a. de maatregelen uit de Codextrein ter bevordering van het ruimtelijk rendement besproken en de problematiek van de woonuitbreidingsgebieden (WUG).

Momenteel maken diverse fiscale en financiële regelingen het lokale besturen lastig om voor de bouwshift te kiezen. Er is nood aan een nauwgezette aanpak inzake de fiscale sturing. Zo moeten leegstand en onbebouwde percelen consequenter worden belast en het wonen in de stad fiscaal aantrekkelijker worden gemaakt. Zijn er, naast ruimtelijke en financiële instrumenten, tevens fiscale en financiële instrumenten uit andere beleidsdomeinen nodig voor het realiseren van de bouwshift? Welke impact hebben de fiscale instrumenten op ruimtegebruik? Is er een oplossing voor een slimmere koppeling van ruimtelijk beleid en fiscale incentives? Wat voorziet het instrumentendecreet hierin? Jan Bouckaert, head of Environment & Planning Practise Group en partner Stibbe, bespreekt bovenstaande materie in functie van de fiscale sturing bij de bouwshift.

Bij woonuitbreidingsgebieden (WUG) in Vlaanderen wordt vanuit juridisch of planologisch oogpunt gekeken of deze gebieden ontwikkeld kunnen worden voor woningbouw, rekening houdend met het Vlaamse beleid rond ruimtelijke ordening. Worden ontwikkelingsmogelijkheden in WUG beperkt en wat is die beruchte ‘stolp over de WUG’? Hoe gaan gemeenten hiermee om? En wat zijn de kosten bij herbestemming naar open ruimte? Burgemeester Danny Claeys, Gemeente Nazareth en voorzitter streekintercommunale ‘Veneco’ (21 gemeenten rond Gent), neemt u mee in de gemeentelijke visie inzake de WUG met de bijbehorende voor- en nadelen, pijnpunten en opportuniteiten voor diverse lokale besturen.

Met het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) worden hergebruik en herontwikkeling van reeds bestaand ruimtebeslag steeds vaker toegepast. Dit is een grote win-win tussen de maatschappelijke doelstelling en die van bouwheren. Vandaag is er nog ongeveer 43.000ha onbebouwde juridische reserves ingetekend, waarvan ongeveer 13.000ha aan woonreservegebieden. Door het verder dalend ritme van ruimtebeslag zal hiervan in 2040 nog ongeveer 17.000ha resteren. Een vraag is hoe ‘de grote verbouwing van Vlaanderen’ kan samengaan met het bestaan van deze reserves? Wat zijn de instrumenten die hiervoor bestaan en welke allianties tussen overheid en privésector zijn hiervoor nodig? Prof. Peter Cabus, secretaris-generaal Departement Omgeving, bespreekt bovenstaande materie op een duidelijke en verhelderende wijze. Hierbij wordt o.m. ingegaan op de nieuwe regeling van planschade en planbaten, alsook de wijze waarop lokale besturen met de woonreservegebieden kunnen omgaan.

De instrumentenkoffer Landinrichting biedt krachtige instrumenten om op maat van een gebied oplossingen te vinden voor complexe ruimtelijke vraagstukken. Het behoud, het herstel en de ontwikkeling van de functies en de kwaliteiten van de open ruimte op een geïntegreerde manier is daarbij het doel. Els Abts, diensthoofd Platteland en Ontwikkeling bij de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) Regio Oost, licht de mogelijkheden van de instrumentenkoffer Landinrichting toe. Daarbij zal ze specifiek stilstaan bij het nieuwe instrument ‘de herverkaveling met planologische ruil’. Wat kunnen overheden met dit instrument bereiken en hoe gaat het concreet in zijn werk? Hoe kan je ermee starten als (lokaal) bestuur? Wat zijn de eerste conclusies uit de lopende praktijkcases?

Marjolein de Jong, adviseur duurzame mobiliteit bij TRIDÉE, neemt u vanuit haar praktijkervaring als adviseur en onderzoeker (o.m. IMOB UHasselt en TU Delft) mee in de aanpak hoe een stad of gemeente met slim en duurzaam ruimtegebruik klimaatbestendig ingericht kan worden. Hoe kunnen een duurzaam mobiliteitssysteem en de bouwshift elkaar versterken? Wat zijn de aandachtspunten? Welke ruimtelijke strategieën en concrete klimaatbestendige ruimtelijke inrichtingsprocessen kunnen we inzetten? Aan de hand van verschillende cases uit zowel België als Nederland wordt de theorie boeiend geïllustreerd, zodat tevens de verschillen tussen beide landen naar voren komen.