Onder leiding van Gerben van Dijk, herbestemmingsdeskundige, kijken we deze studiemiddag naar de kansen bij herbestemming van religieus erfgoed, zoals kerken en kloosters.

Van de bijna 6.900 kerken in Nederland hebben ruim 1.300 al een nieuwe bestemming gekregen. De meeste gebouwen hebben nu een culturele of maatschappelijke functie, zijn veranderd in woonhuis of  appartementencomplex of in gebruik als bedrijfsruimte. Directeur Kerk & Co Chris Schaapman geeft zijn visie op de opgave en actuele ontwikkelingen binnen het religieus vastgoed. Wat zijn de ervaringen met herbestemmingsprojecten? Hoe kijkt hij naar de markt? U krijgt een actueel marktoverzicht van kansen die herbestemming biedt met succesvolle praktijkvoorbeelden.

Het kabinet zet actief in op de toekomst van religieus erfgoed. In samenwerking met gemeenten, kerkeigenaren en verschillende erfgoedorganisaties is de Nationale Kerkenaanpak ontwikkeld. Inmiddels hebben veel gemeenten doorgepakt met het opstellen van een integrale Kerkenvisie. Daarmee is een start gemaakt met een duurzame toekomst voor meer dan 2.000 religieuze gebouwen in ons land. Wat zijn de eerste ervaringen bij het opstellen van deze plannen? En vooral: wat is de volgende stap? U hoort de eerste ervaring en vervolgstappen van Frank Strolenberg, programmamanager Agenda Toekomst Religieus Erfgoed bij Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).

Welke ruimtelijke en planologische mogelijkheden heeft een kerkgebouw? Welke partijen moeten worden betrokken bij planvorming om draagvlak voor herbestemming te krijgen? Wat zijn de potentiële opbrengsten bij een af te stoten religieus gebouw? Alwin Kaashoek, strategisch adviseur Ruimte en Vastgoed bij KAAder Kerkadvies, geeft tips voor het opstellen van een businesscase rond een herbestemming. Met inachtneming van de fijngevoeligheden die rond de opgave spelen.

Herbestemming van religieus erfgoed vraagt om het samenbrengen van verschillende onderdelen van een puzzel, om de haalbaarheid van uw plannen te vergroten. De basis is vaak een goede financiële ondersteuning. Het Nationaal Restauratiefonds zet zich dagelijks in voor springlevende monumenten en helpt eigenaren met de financiering voor onderhoud, restauratie, verduurzaming en herbestemming. Dat doet het Restauratiefonds vanuit verschillende fondsen die het voor het Rijk, provincies, gemeenten en particuliere organisaties beheert. Bernard Brons, accountmanager bij het Restauratiefonds, vertelt meer over hoe de financieringspuzzel gelegd kan worden.

Een uitgewerkte visie op herbestemming helpt bij een gezonde geloofsgemeenschap. Ad van der Helm, priester en lid van het pastoraal team van de parochie Maria Sterre der Zee in Den Haag, voorzitter van de Haagse Gemeenschap van Kerken en hoofddocent kerkelijk recht aan de KU Leuven, neemt u mee in het belang en de betekenis van kerken voor geloofsgemeenschappen. Hoe beleven zij hun kerkgebouwen en hoe kunnen kernwaarden en activiteiten van geloofsgemeenschappen gerespecteerd worden?

Het herbestemmen van religieus vastgoed is vaak een emotioneel proces. Petra Stassen, directeur Kerkelijk Waardebeheer, begeleidt Protestantse en Katholieke kerkbesturen bij het vinden van een oplossing die aansluit bij de doelstelling van de geloofsgemeenschap. Maatschappelijk belang, financiële overwegingen en geloofsbeleving staan daarbij centraal. Hoe gaat u om met het collectieve geheugen dat verbonden is aan het vastgoed? Welke mogelijkheden tussen voortgezet gebruik, herbestemming en herontwikkeling zijn er? En welke opgave komt er op de markt af?

Welk type religieus vastgoed is kansrijk voor herbestemming? Hoe gaat u om met een kettingbeding? Hoe werkt u samen met betrokken partijen, zoals geloofsgemeenschappen, kerkbesturen en omwonenden? Welke lessen zijn er uit andere herbestemmingsopgaven, zoals industrieel erfgoed? Sylvia Pijnenborg, adjunct directeur BOEi, deelt haar praktijkervaringen en geeft haar visie op de toekomst van religieus vastgoed.

Gijs Schuurhuis, partner bij COUP, is als Urban Producer betrokken bij een kwart van alle kerkenvisies in Nederland. Hij vertelt hoe hij vanuit deze betrokkenheid meedenkt over het toekomstperspectief van religieus erfgoed in gemeenten en de opgave bij her- en bijbestemming. Aan de hand van de case Protestantse Kerk Overschie hoort u het haalbaarheidsplan van deze transformatie en hoe ze in gezamenlijkheid tot een uitvoerbaar toekomstperspectief zijn gekomen. Samen met Dominee Marleen Blootens, Protestantse kerk Overschie, kijkt hij naar de kritische succesfactoren in herbestemmen en de rol van de menselijke kant van een dergelijk herontwikkelingstraject.