Prof. Co Verdaas: Wat kan een nieuw kabinet betekenen voor woningbouw?

Er is een nieuw tijdperk aangebroken wat betreft de woningbouwopgave: met een regiefunctie voor het Rijk en samenwerking tussen markt, corporaties en gemeenten. Co Verdaas, hoogleraar gebiedsontwikkeling aan de TU Delft en dijkgraaf bij Waterschap Rivierenland, juicht deze ontwikkeling toe, maar ziet nog voldoende beren op de weg. “Wat mij echt verbaast, is de verbazing over de stagnatie in de woningbouwopgave. Wat had je verwacht, na jaren van decentralisatie? Je kunt van een gemeente niet verwachten dat ze samen met andere gemeentes keuzes maken over miljardeninvesteringen voor infrastructuur; daar heb je het Rijk voor nodig.” Wat kan een nieuw kabinet betekenen voor de versnelling van de woningbouw?

Gepubliceerd op 3 september 2021

“Dat er meer sturing nodig is vanuit het Rijk, is evident, maar we moeten daarin niet doorslaan. Naar mijn mening is het Rijk vooral nodig om richting te geven aan de doelen, te monitoren hoe het staat met de voortgang en het doorhakken van knopen zodra er sprake is van bijvoorbeeld bestuurlijke stagnatie. De 1 miljoen woningen die we de komende tien jaar willen realiseren kun je regionaal verdelen, en daar kun je afspraken over maken. Verder moet je als rijk niet op de stoel van de gemeentes gaan zitten. Dat wordt een drama. Het Rijk moet ruimte geven aan regio’s om zelf een goede investeringsagenda op te stellen. Nu vliegen we de opgaven regionaal en sectoraal aan met woondeals, de RES, RAS et cetera. Uiteindelijk gaat het om de samenhang en zullen er een paar knopen moeten worden doorgehakt. Dat is altijd de essentie geweest van Ruimtelijke Ordening, ook door het Rijk.

Nieuwe koers
Het zal zeker meerdere jaren duren voordat we de effecten zien van de nieuwe koers in de woningbouwopgave, na 15 jaar decentralisatie. Hoe snel de gewenste woningbouwcapaciteit wordt behaald, hangt af van de keuzes van een nieuw kabinet. Welke middelen worden vrijgemaakt om het woningbouwprogramma op de rit te zetten? Daarnaast: je kunt wel miljarden toekennen en locaties aanwijzen, maar er moet ook voldoende kennis en kunde aanwezig zijn om de opgave in goede banen te leiden, van ontwerp tot uitvoering. En die is er nu niet. Er is een rapport van de VNG over de slagkracht van gemeentes in het fysieke domein. Daaruit wordt duidelijk dat er de afgelopen jaren, onder druk van de crisis en aandacht voor het sociale domein, heel veel expertise is weggelekt. Nu het fysieke domein weer hoger op de agenda komt, heb je die mensen niet gelijk terug. Daarnaast gaat de implementatie van de Omgevingswet ook de nodige capaciteit vragen. Je zult moeten inzetten op o.a. talentontwikkeling, scholing en capaciteitsvergroting. Je lost het probleem niet op met 10 miljard en het aanwijzen van een paar locaties. Geld, bestuurlijke capaciteit en locaties moeten op orde zijn.

Richting geven in plaats van regie op vierkante meter
Het goede nieuws is: als we kijken naar Nederland en de ruimtelijke opgave afpellen, lijken de nieuwe gebieden voor woningbouw binnen handbereik. Een derde van de woningbouwopgave kunnen we binnenstedelijk oplossen. Vervolgens spreken we met elkaar af dat we van de beste landbouwgronden en natuur afblijven. Dan houd je nog heel veel hectares over waar woningen kunnen worden gebouwd. Vervolgens moet je kijken waar optimaal gebruikgemaakt kan worden van bestaande netwerken op het gebied van OV, autoverkeer en energie. Het is zaak erboven te hangen en met elkaar kaders vast te stellen. Dan hoef je niet als overheid regie te voeren op de vierkante meter, maar dan geef je wel richting aan publieke private en maatschappelijke partners waar de woningbouwopgave kan landen. Maar ook hier geldt: als er geen geld is voor het aanleggen van de noodzakelijke aansluitingen, dan lukt het niet.”

Wilt u meer horen over de aanpak van de woningbouwopgave? Kom dan naar de strategiemiddag Nieuwe Gebieden voor Woningbouw 2021. In 1 middag komen beleidsmakers, corporaties, ontwikkelaars en investeerders met concrete oplossingen voor de woningbouwopgave. Zien we u daar? Inschrijven voor deze strategiemiddag is nog mogelijk!