HERBESTEMMING
RELIGIEUS
VASTGOED 2023

, ANTWERPEN

Highlights 2022

  • Vlaamse Agentschap Onroerend Erfgoed: visie & beleidsupdate religieus vastgoed
  • Toekomstblik vanuit Bisschoppenconferentie België, Interdiocesaan Centrum
  • Actueel overzicht & Beleidsplan 'Platform Toekomst Kerken'
  • Juridische aspecten & duurzaam herbestemmen religieus patrimonium
  • Praktijkcase: nieuwe rol Sint-Annakerk Gent
Terug naar editie 2023

Herbestemmen Religieus patrimonium gaat over DNA

Kristof Lataire, business owner Kapittel

Steeds meer religieus vastgoed heeft een verminderde of geen activiteit. “We zien meer leegstand in het religieus patrimonium.” 

Waar kiemt het potentieel voor de toekomst voor het behoud van ons religieus erfgoed? Kristof Lataire, business owner Kapittel, heeft zich in de afgelopen jaren beziggehouden met de toekomst van religieus vastgoed. We vroegen hem naar zijn visie op het herbestemmen van religieus patrimonium.

Wat zijn de ontwikkelingen in religieus vastgoed?
Lataire: “Ik spreek liever over religieus patrimonium. Dat is zowel onroerend, roerend als immaterieel erfgoed. Het kan een recente kerk, een kapel of een oud klooster zijn. In de praktijk zien we kleiner geworden gemeenschappen van praktiserende gelovigen en wordt de groep van religieuzen in Vlaanderen kleiner. Steeds meer religieus patrimonium heeft daarmee een verminderde of geen activiteit.”

We kennen de ophef rond de verkoop van de Sint Annakerk in Gent, toen bleek dat deze kerk aan Delhaize werd verkocht. Is weerstand bij herbestemming te voorkomen? En hoe werkt het herbestemmen van ons religieus patrimonium? Lataire: “Alles heeft te maken met een gedragen her- of nevenbestemming. Wie is betrokken bij het patrimonium? Hoe kunnen we zoeken naar een goed draagvlak in de gemeenschap die woont, leeft en werkt rond het patrimonium? Wat is de ziel van de plek en wat is de bezieling van de mensen die vandaag eigenaar zijn en diegene die morgen eigenaar willen worden?”

Voorbeelden van goede herbestemming
“Als het gaat om publiek patrimonium, dan kun je denken aan kerken die onttrokken zijn aan de eredienst. We kijken dan vooral naar wat een goede herbestemming is die past in de gemeenschap. Het kan een publieke invulling zijn zoals een bibliotheek, school of ontmoetingshuis. Maar het kan ook een baanbrekende ondernemer zijn die zich gaat vestigen.” Lataire vertelt trots hoe hij te werk gaat. “Vooreerst ga ik in overleg met de gemeenschap, de lokale overheid, de mensen in de parochie, het bisdom en de gemeenschap. Kortom, iedereen die betrokken is en een connectie heeft met het patrimonium. Ik vraag daarbij naar hun dromen, eigen toekomstbeelden en wensen voor een nieuwe herbestemming. Zo werk ik naar een voorstel van her- of nevenbestemming toe. Als dat helder is schakelen we een immo in.”

Toenemende vraag naar religieus patrimonium
“Er is veel belangstelling om te kopen en te ondernemen in religieus patrimonium. Tegelijkertijd zijn de kopers afwachtend. Enkele voorbeelden hiervan zijn te vinden op de website van CRKC. In de praktijk hoor ik vaak dat immobiliënkantoren zich niet altijd aan de verkoop van religieus vastgoed willen wagen. Er kan veel weerstand komen en dat schaadt de naam van het kantoor. Een immo wordt met die weerstand geassocieerd. In Vlaanderen zie je dat de meeste verkopen zonder een makelaar gaan. Dat is jammer, want een makelaar in immo heeft zijn eigen knowhow die anders is dan mijn knowhow.”

Zelf ontwikkelen
Lataire: “Ik zie vaak dat de verkoper naar de overheid gaat of dat men zelf gaat ontwikkelen. Een congregatie zoekt een architect, waarna ze met een partner het patrimonium ontwikkelt. Natuurlijk is het ook mogelijk om samen met een bezielde makelaar tot een verkoop te komen. Het werkt goed als er bij de immo, net als bij de verkoop van kastelen, een historicus werkt.”

DNA van het patrimonium
Wat is onbespreekbaar? Lataire is er helder over: “Alles is mogelijk, mits er draagvlak is en het vertrekpunt vanuit bezieling van de mensen. De ziel van de plek, het dna van het patrimonium, dat moet in ere gehouden worden. Fout is als een ontwikkelaar in een klooster woonplekken gaat maken en de kruisbeelden wegneemt die ingemetseld zijn.” Laitaire vervolgt: “Weet je hoeveel procent van Brugge bestaat uit religieus patrimonium? Dat is wel 20 tot 25%. Als we daaraan voorbij gaan, zie je over tien jaar waarschijnlijk een heel ander soort Brugge. Hoe ziet onze UNESCO-stad, waar we zo trots op zijn, er dan uit? Het patrimonium geeft bezoekers en bewoners van de stad een extra gevoel mee. Dat maakt Brugge zo’n krachtige plek.”

Wat kan verkoop in de weg staan?
Daarover is Lataire duidelijk: “Het onderzoekstraject rond toekomstvisie en draagvlak is belangrijk. Je moet zorgen voor een gedragen toekomstbeeld vanuit de gemeenschap voordat het bord ‘Te koop’ erop gaat. Je neemt de gemeenschap mee in de herbestemming. Vervolgens moet er een koper komen die hierbij past. Helaas zie je ook dat er veel geïnteresseerden bang zijn voor het onderhoud. Dat kost handenvol geld.”

U spreekt op 3 oktober tijdens de studiedag Herbestemming Religieus Vastgoed 2019 van SPRYG Real Estate Academy. Wat wilt u de deelnemers meegeven? “We moeten zorg dragen voor ons religieus patrimonium! Ik geloof in de kracht van plekken rond dat patrimonium. Plekken waar mensen in gemeenschappen op geconnecteerd zijn. Laten we vertrekken vanuit die connectie om waardevolle en baanbrekende her- of- nevenbestemmingen te zoeken. Ik hoop dat over te brengen op het seminarie.”

Geschreven door Helma van den Berg, SPRYG Real Estate Academy


Beoordelingen

Deze bijeenkomst is gemiddeld beoordeeld met: